وقتی در ساحل هنگام میایستید گویی به جزیرهای وارد شدید، که شما کاشف آن هستید؛ جزیرهای بکر و دست نخورده که زیباییهای آن شما را ساعتها مجذوب خود میکند. هنگام که در جنوب بزرگترین جزیره خلیجفارس، قشم واقع شده، ۶/۳۳ کیلومتر مربع وسعت دارد و مخروط ناقصی را تشکیل میدهد. وسعت هنگام، به همراه آبادیهای کوچک و بزرگ اطرافش، به حدود ۵۰ کیلومتر مربع میرسد. فاصله جزیره تا بندرعباس حدود ۴۳ مایل دریایی (حدود ۷۹ کیلومتر) و تا شهر قشم حدود ۲۹ مایل دریایی (حدود ۵۴ کیلومتر) است.
این جزیره که دربردارنده معادن سرب و نمک است، ارتفاعات آهکی دارد که مرتفعترین نقطه آن، کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع است. «هنگام» اما بر دو بخش است که هنگام کهنه و هنگام نو خوانده میشوند. فاصله این دو بخش در طولانیترین قطر آن، ۹ کیلومتر است.
این جزیره به واسطه موقعیت جغرافیایی مهمی که به دلیل قرار گرفتن در میانه خلیج فارس و نزدیکی تنگه هرمز و جزیره قشم دارد، از اهمیت راهبردی و نظامی شایانی برخوردار بوده است. از همین رو، پرتغالیها در عصر صفویه و انگلیسها در دوران قاجاریه، جزیره هنگام را اشغال کردند. انگلیسیها بر این عقیده بودند که جزیره هنگام، با داشتن سواحل عمیق و مناسب و البته چاههای آب، برای برانداختن لنگر کشتیهایشان، مکان مناسبی به شمار میآید. علاوه بر این، کارشناسان نظامیشان، این جزیره را به دلیل واقع شدن در منطقه استراتژیک، به لحاظ نظامی و ژئوپلیتیک، مهم ارزیابی کرده بودند. از همین رو در سال ۱۷۹۹ میلادی، سر جان مَلکُم، مأموریت یافت تا به ایران آمده و ضمن ارائه تحلیلی از اوضاع ایران و رفتار ایرانیان، مقدمات حضور استعماریشان را در آن سرزمین، فراهم آورد. به سبب حاکم بودن کریم خان زند، علی الظاهر توفیقی حاصل نشد، اما آنان دست نکشیدند.
انگلیسیها در عهد قاجاریان، با بنا کردن خانهها و تاسیساتی چون انبار زغال، تلگراف خانه، کوشش کردند تا نفوذشان را افزایش دهند. سپس، تاسیسات بندری و دریانوردی فراوانی ساختند و از همین طریق، بر خط کشتیرانی خلیجفارس نظارت داشتند. در نهایت هم در سال مشروطه (۱۲۸۵/۱۹۰۴)، خط تلگرافی از جاسک به هنگام احداث کردند. امروزه این مستحدثات، محلی برای بازدید ایرانیان شده است؛ از هر آنچه انگلیس در اندیشه آن بود و نتوانست به دست بیاورد.
افزون بر حضور نظامی انگلیس در هنگام، شیخی عرب و سنی مذهب با گرایش وهابی نیز در هنگام حضور داشت و بر این جزیره حکمفرمایی میکرد. سلطان مسقط نیز بر هنگام ادعا داشت و ضمن بازدید از این جزیره تلاش داشت بر هنگام تسلط یابد. در این میان، دولت انگلیس با وجود اینکه حضور نظامیاش در هنگام با مجوز دولت ایران بود و بر حاکمیت دولت ایران بر هنگام اقرار داشت، اما از نافرمانیهای شیخ هنگام نسبت به دولت ایران و مداخلات سلطان مسقط در هنگام به طور ضمنی پشتیبانی مینمود. دولت انگلیس به شیوههای گوناگون تلاش کرد تا در مقابل اعمال حاکمیت دولت ایران بر هنگام ایستادگی ورزد.
چنین وضعیتی تا سال ۱۳۰۷ خورشیدی پابرجای میماند تا اینکه در اردیبهشت ماه ۱۳۰۷، دولت ایران درصدد اعمال حاکمیت بر جزیره هنگام برمیآید. در بیستم اردیبهشت ماه ۱۳۰۷، سه کشتی نظامی ایران به نامهای: گیلان، آذربایجان و پهلوی به فرماندهی ریاست ساخلوی بندرعباس به عزم تصرف هنگام و آزادسازی این جزیره از اشغال نظامیان انگلیسی حرکت مینمایند. در نوزدهم آبان ماه ۱۳۱۱، سفارت انگلیس در تهران طی یادداشتی به وزارت امور خارجه ایران از دولت ایران درخواست میکند از تقاضای تخلیه جزیره هنگام از نظامیان و کشتیهای انگلیسی صرف نظر نماید. البته این درخواست، تأثیرگذار نمیگردد و نظامیان انگلیسی وادار به خروج از جزیره هنگام میگردند و حاکمیت دولت ایران بر این جزیره به طور کامل اعمال میگردد.
اهالی هنگام، از گذشتههای دور، به ماهیگیری و صیادی میپرداختند و هنوز هم، همه ۱۰۳ خانوار آن، به این کار اشتغال دارند، اما در سالهای اخیر، به سبب ورود گردشگران به هنگام، آنان نیز به مشاغلی چون هدایت قایقهای مسافران از قشم به هنگام، حضور در غرفههای بازارچه محلی جزیره و کارهایی از این دست، میپردازند، هرچند شغل اصلی اهالی روستای قدیم هنگام، ماهیگیری به ویژه صید کوسه بوده است.
از نقاط دیدنی جزیره تأسیسات بندری انگلیسیها است. تماشای دستههای دلفین اطراف جزیره از دیگر جاذبههای بی نظیر هنگام به شمار میرود. شنا و غواصی در سواحل پیرامون جزیره و تماشای لاکپشتان دریایی، سواحل زیبای صخرهای و شنی از جمله جاذبههای دریایی اطراف هنگام و طبیعت منحصر به فرد، آهوان و تنها پارک کروکدیل کشور از جاذبههای داخل جزیره هنگام محسوب میشوند.
در جزیره هنگام کوهها و خاکهای قرمز رنگی وجود دارد که به گلک معروف است. از این خاک قرمز در صنعت سنگهای تزئینی برای ساخت ساختمانها استفاده میشود. همچنین کاربرد دیگر خاک قرمز یا گلک این است که مردم این منطقه، برای تهیه نوعی مربا که به مربای سوراخ معروف است، از آن استفاده میکنند. در مناطق مرکزی جزیره، خاک قرمز برای ساخت و ساز اسکله و سایر تأسیسات مورد نیاز هم کاربرد دارد.
ساحلی در هنگام است که مردم به آن به ساحل نقرهای لقب دادهاند. آب در این ساحل به اندازهای شفاف و زلال است که وقتی از قایق به درون آب نگاه میکنید، عبور ماهیهایی را میبینید که به رنگ نقرهای دیده میشوند. اگر از قایقران، خواهش کنید ممکن است که برای شما ماهی هم بگیرد. جز این، هنگام هم مرجان هم دارد و هم توتیا. فقط مواظب باشید اگر برای آب تنی به آب زدید، تیغهای تیز توتیاها، به پاهایتان آسیب وارد نکنند.
صید کوسه در اطراف جزیره هم چیزی است که نباید تماشای آن را از دست بدهید. هنگام، البته آهوی بومی و لاکپشت پوزه عقابی هم دارد که در خطر انقراض هستند و اهالی، بسیار مراقب هستند تا باعث نابودیشان نشوند. در سال ۱۳۹۰، مزرعهای هم برای پرورش میگو با ذخیره پنج میلیون لارو میگو آغاز به کار کرد که ثمره آن در آینده نزدیک روشن خواهد شد.
وقتی از اسکله کندالو به طرف جزیره هنگام حرکت میکنید، قایقها در ساحلی پهلو میگیرند که شنی است. اینجا، تنها یکی از سه روستایی است که در دل هنگام جای گرفته است؛ هنگام نو. این روستا، بهترین جای جزیره است و شامل تاسیسات اسکله، پاسگاه انتظامی، کارخانه آب شیرین کن، دفتر پست و مدرسه، میشود. دیگر، روستای غَیل - به معنای هر وادی که چشمهها در آن جاری شود - است که مابین دو روستای کهنه و نو واقع شده است.
بومیان، از آن رو این نام را بر روستا نهادهاند که غَیل، به دلیل واقع شدن در گودی، آب بسیاری را در خود جمع میکند. از این روستا نروید. زیرا در آن سنگهایی عجیب قرار دارد که شبیه انسان هستند. در افواه مردم، چنین رواج یافته که این سنگها، از آن مادر و دختر یاستن هستند چونکه در عهد کهن، هنگام فرار از زورگویان و جباران زمانه، دست دعا به آسمان برده و از خداوند یاری طلبیدند در همان موقع، آنها به سنگ تبدیل شدند و چنین اثری، از آنها باقی مانده است.
در نهایت هم به بخش کهنه هنگام در فاصله چهار کیلومتری هنگام نو، میرسیم که جمعیتی کمتر نسبت به آن دو روستای دیگر دارد و اکثر خانههایش، خالی از سکنه شدهاند.
تنها پارک کروکدیل کشور از دیگر جاذبههای داخل جزیره هنگام به شمار میرود. پارک کروکودیل «نوپک» مهمترین مرکز گردشگری ساخته شده در این جزیره دیدنی و نخستین مزرعه پرورش کروکدیل کشور است. در نزدیکی پارک کمپینگ دائمی برای فراهم شدن امکان اقامت طبیعت گردان وجود دارد.
قشم در ۱۴۷۱ کیلومتری مرکز ایران و ۲۲ کیلومتری مرکز استان هرمزگان قرار گرفته است. با هر وسیلهای به بندرعباس رسیدید، به اسکله شهید حقانی بروید و با پرداخت حدود ده هزار تومان هزینه اتوبوس دریایی، به قشم برسید. رفت و آمد به جزیره هنگام از طریق اسکلهای در «ساحل کندالو» در نزدیکی روستای شیب دراز واقع در بال جنوبی جزیره قشم انجام میشود. فاصله شهر قشم تا اسکله کندالو حدود ۵۵ کیلومتر و فاصله فرودگاه قشم تا اسکله کندالو حدود ۱۰ کیلومتر است.
در صورتی که با خودرو شخصی وارد قشم شوید فاصله شما از اسکله ورود خودرو به قشم (اسکله لافت) تا اسکله کندالو حدود ۳۵ کیلومتر است. اگر در قشم با آژانسها، تورها و تاکسیها تماس بگیرید به راحتی میتوانید به سمت جزیره زیبای هنگام (اسکله کندالو) حرکت کنید. در اسکله هنگام (کندالو) قایقها منتظر گردشگران علاقهمند هستند.