text off

میدان نقش جهان | میدانی پر از اماکن تاریخی در اصفهان

تا به حال به اصفهان سفر کرده اید؟ آیا در میدان نقش جهان به همراه دوستان یا خانواده قدم زده اید؟ وقتی در میدان نقش جهان قدم می زنید انگار در حال ورق زدن یک کتاب تاریخی دلنشینی هستید. پس هنگامی که به اصفهان سفر می کنید بهتر است برای بازدید از این میدان زیبا که سراسر آن اماکن تاریخی و دیدنی است، زمان زیادی را اختصاص دهید. به این ترتیب از تماشای آثار و بناهای تاریخی اطراف آن و کسب اطلاعات در موردشان لذت خواهید برد.
بررسی دیدنی‌ های تاریخی میدان نقش جهان به لحاظ تاریخی امری بسیار مهم است و آشنایی با ویژگی‌ های منحصر به‌ فرد آن برای هر گردشگر داخلی و خارجی جالب خواهد بود. همراهمان باشید زیرا در این مطلب قصد داریم در مورد میدان نقش جهان اطلاعاتی مفید و تاریخی در اختیار شما قرار دهیم. 

معرفی میدان نقش جهان یا میدان امام اصفهان

میدان نقش جهان که نام دیگر آن میدان امام است؛ یکی از زیباترین مکان های دیدنی اصفهان محسوب می شود که در شمال این شهر قرار دارد و نباید تحت هیچ شرایطی هنگام سفر به اصفهان بازدید از آن را از دست بدهید. این میدان دارای 85 متر مربع مساحت است و ۱۶۵ متر عرض دارد و طول آن به ۵۰۰ متر می رسد.
قدیم تر ها برای حفاظت از میدان و آثار تاریخی که درون این میدان وجود داشت، از طاق هایی بهره می بردند. ساخت طاق ها با هدف محافظت از آن آثار تاریخی بود و امروزه به حجره هایی جهت کسب و کار تبدیل شده اند. این میدان با ۲۰۰ حجره دو طبقه پر شده است.

سیر تاریخی نامگذاری میدان نقش جهان

قبل از دوره صفویه، در مکان فعلی میدان نقش جهان یک باغ زیبا وجود داشت به نام نقش جهان. در حقیقت نام میدان نقش جهان را بر اساس نام شهری که در کشور آذربایجان به نام نخجوان بود، انتخاب کرده اند.
تا قبل از سال ۱۳۵۷این میدان به میدان شاه معروف بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام این میدان به نقش جهان و به طور رسمی به میدان امام نیز تغییر داده شد. البته جالب است بدانید که این میدان را در طول تاریخ با نام های گوناگونی از قبیل میدان نو یا میدان اصلی، میدان قصر، میدان بزرگ، میدان سلطنتی می شناختند.

نقش جهان؛ در فهرست میراث جهانی یونسکو

بسیاری از بناهای باستانی شهر اصفهان در میدان نقش جهان قرار دارد. تاریخچه این میدان زیبا خواندنی است، زیرا در طول عمر خود در حکومت‌ های مختلف با رویدادهای مختلفی روبرو شده است؛ به گونه ای که حتی گاهی از بی ‌مهری حاکمان خاطرش رنجیده اما با این حال عظمت و شکوه خود را حفظ کرده است. 
در سراسر جهان گردشگران خارجی از زیبایی میدان نقش جهان صحبت می کنند، به همین دلیل کاملا بدیهی است که این میدان تاریخی و ارزشمند در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار داشته باشد. ثبت شدن این میدان در سال ۱۳۵۸ در سازمان یونسکو نشان دهنده شهرت و شکوه بین المللی آن است.

میدان نقش جهان در دوره های مختلف حکومتی 

اصفهان از جمله شهرهای باستانی و تاریخی معروف ایران است. در این شهر آثار تاریخی بسیار زیادی وجود دارد که یادگار دوره های مختلف است. بیشترین آثار تاریخی به دوره صفویه باز می گردد.

میدان نقش جهان در دوره صفویه

به طور کلی اصفهان در دوره صفویه جایگاه خاصی داشته است و میدان نقش جهان قدمتی دیرینه دارد و جزء مهمترین آثار ملی است. امروزه این شهر یکی از مهمترین شهرها برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود.
در گذشته شکل این میدان و ابعاد آن با میدان کنونی بسیار تفاوت داشت. در آن زمان میدان نقش جهان یکی از کوچکترین میدان ها در اصفهان محسوب می‌شد. اما شاه عباس اول دستور توسعه این میدان را صادر کرد و معماران زبردست و هنرمند آن را به شکل کنونی آراستند. دوره شاه عباس اول باعث رونق میدان نقش جهان شد. زیرا در آن زمان عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، سر در قیصریه و مسجد جامع در این میدان احداث شدند.
در زمان گذشته جشن های باستانی زیادی در این میدان برگزار می شد، در زمان حکومت شاه عباس برگزاری آیین های سنتی از قبیل چوگان و رژه قشون در میدان نقش جهان مرسوم بود.

میدان نقش جهان در دوره قاجاریه

وقتی دولت قاجار روی کار آمد دیگر پایتخت کشور شهر اصفهان نبود؛ در آن زمان شیراز به عنوان پایتخت کشور در نظر گرفته شده بود. به همین دلیل اصفهان کمتر مورد توجه و رسیدگی حکما قرار داشت. جالب است بدانید که در دوره قاجار بخش زیادی از این میدان و بناهایی که در اطراف آن وجود داشت آسیب دید. در پی حمله اشرف افغان و حکومت قاجاریه میدان نقش جهان مورد تخریب واقع شد. 

میدان نقش جهان در دوره پهلوی

زمانی که حکومت رضا شاه روی کار آمد، مرمت و بازسازی این میدان را در اولویت قرار داد. پس با جرات می توانیم بگوییم با شروع سلطنت پهلوی ها اصفهان بار دیگر رونق گرفت و بناهای اطراف این میدان بازسازی شدند و شکوه قبل را بازیافتند. برخی از تحولاتی که میدان نقش جهان به خود دیده است، بازسازی حجره های میدان و رونق گرفتن انواع کسب و کارها و فعالیت های شهری در آن زمان بود.

معماری نقش جهان و معماران عالی رتبه

معماران و هنرمندان عالی رتبه ای مثل شیخ بهایی، استاد محمدرضا اصفهانی و استاد علی اکبر اصفهانی بناهای زیادی در اطراف میدان نقش جهان طراحی و برای ساخت آن به شیوه های با شکوه برنامه ریزی کردند.
معمارانی که در ساخت بنای نقش جهان؛ این میدان دیدنی در اصفهان نقش داشته اند از برخی از نقشه های قدیمی که در ساخت میدان عتیق اصفهان و میدان حسن پادشاه تبریز و میدان عالی قاپو قزوین استفاده شده بود الهام گرفته اند. آن ها توانستند با خلاقیت خود این میدان زیبا را در اصفهان بسازند که با وجود گذشت چندین سال همچنان منحصر به فرد باقی مانده است.

وجود انواع غرفه ها، حجره ها و پنجره های زیبا در این میدان تاریخی نظر گردشگران را به خود جلب می کند. انواع نقش و نگاری که بر روی دیوارهای این میدان وجود دارد، جذابیت میدان نقش جهان را چندین برابر کرده است.
معماران با تجربه برای ساخت میدان نقش جهان از معماری سنتی ایرانی اسلامی بهره برده اند. آن ها با استفاده از انواع طاق ها و ظریف کاری های دیگر توانستند اثری بی نظیر در جهان خلق کنند. پشت مجموعه میدان نقش جهان در گذشته ساختمان های بسیار زیادی وجود داشت به همراه باغ‌هایی دلکش. اما با شکل گیری بافت جدید شهری برخی از این ساختمان های قدیمی و باغ های زیبا از بین رفته اند و تنها شاهد وجود هشت

بهشت و چهلستون هستیم.
وقتی می گوییم میدان نقش جهان احتمالا فکر می کنید شکل هندسی آن همانند سایر میدان های شهری دایره ای است. اما باید بدانید آنچه که باعث منحصر به فرد بودن این میدان از سایر میدان ها می شود مستطیلی بودن آن است.
 این میدان از لحاظ وسعت از میدان سرخ مسکو که یکی از برترین و معروف ترین میدان ها در جهان است وسیع تر است. یکی از میدان هایی که پهنای زیادی دارد میدان بروکسل کشور بلژیک است که باز هم جالب است بدانید پهنای این میدان از میدان نقش جهان کمتر است.
 بزرگترین میدان جهان، تیان آن‌من پکن نام دارد و میدان نقش جهان بزرگترین میدان دنیا پس از این میدان محسوب می شود.

نظر گردشگران معروف خارجی در مورد میدان نقش جهان

یکی از جهانگردان فرانسوی که دیو لافو نام دارد در سال ۱۲۹۸ هجری قمری به اصفهان سفر کرد. او زمانی که میدان نقش جهان را از نزدیک دید، بسیار شگفت زده شد و گفت در هیچ یک از تمدن های مدرن شهری میدانی همچون میدان نقش جهان از نظر زیبایی و معماری و همچنین تقارن وجود ندارد. میدان نقش جهان از نظر او یکی از شاهکارهای بی نظیر معماری در کل جهان بود. همچنین او در مورد این میدان گفت: این میدان یک مرکز خرید و فروش بزرگ در این شهر است و شما در هیچ جای جهان نمی توانید همچون این میدان را بیابید.
زیبایی بی نظیر این میدان توانست نظر بسیاری از جهانگردان ایتالیایی را نیز به خود جلب کند. از نظر گردشگران ایتالیایی این میدان با شکوه دارای بناهای زیبا و خیره کننده و منظمی است که نشان دهنده قدرت معماران و مهارت های آن ها است.

نقش جهان؛ گنجینه طلایی شهر اصفهان

برخی از گردشگران میدان نقش جهان را گنجینه طلایی شهر اصفهان می دانند. زیرا میدان نقش جهان تنها یک میدان نیست؛ بلکه مراکز مختلفی از جمله مذهبی، حکومتی و اجتماعی، اقتصادی را نیز در خود جای داده است. مرکز مذهبی آن مسجد شیخ شیخ لطف الله است و مرکز حکومتی آن کاخ عالی قاپو محسوب می شود.
 همچنین مرکز اقتصادی آن بازار و مرکز اجتماعی آن مسجد شهر است. سالانه این شهر میزبان تعداد زیادی گردشگر خارجی است که از سراسر دنیا به این مقصد تاریخی در ایران زمین سفر می کنند. وجود غرفه های تجاری که در اطراف میدان نقش جهان است، کسب و کار اصفهانی ها را رونق بخشیده است.
از آنجا که میدان نقش جهان فرهنگ و تاریخ و طبیعت و هنر را باهم در آغوش گرفته است، طرفداران و علاقه مندان بسیاری دارد که از شنیدن صدای پرندگان و تماشای فواره های زیبا در کنار بناهای تاریخی اصیل با نقش و نگار ویژه لذت می برند.
گاهی صدای فواره های آب درون حوض های زیبا در فضای بازار می پیچد و کالسکه هایی که در اطراف آن جا رفت و آمد می کنند، تصویری بسیار زیبا و رویایی از نقش جهان را در ذهن گردشگران به یادگار باقی می گذارند.
طبیعت سرسبز و وجود بناهای تاریخی به زیبای بیشتر میدان نقش جهان می افزاید. در این میدان شاهد کاخ های باشکوه، مساجد قدیمی و سایر بناهای مذهبی در کنار بازار هستیم. شما می توانید در بازار میدان نقش جهان به خرید سوغاتی برای عزیزان خود بپردازید و با صنایع دستی اصفهان آشنا شوید. پس اگر به فرهنگ و هنر و تاریخ و طبیعت علاقه مند هستید، هنگام سفر به اصفهان، بازدید از این میدان و سایر اماکن تاریخی آن را در اولویت قرار دهید تا از زیبایی منحصر به فرد آن ها لذت ببرید.

بناهای دیدنی میدان نقش جهان

در ادامه شما را با دو مکان دیدنی در میدان نقش جهان آشنا می کنیم و به تفضیل در مورد آن ها می پردازیم.

کاخ عالی قاپو

در ضلع غربی میدان نقش جهان کاخ عالی قاپو قرار گرفته است. البته نام دیگر این کاخ قصر دولت خانه نیز است. قدمت این کاخ به زمان صفویه باز می گردد و شاه عباس اول دستور احداث این کاخ را به صورت ۵ طبقه صادر کرد.
جالب است بدانید که این کاخ دارای ۴۸ متر ارتفاع است و وقتی به بازدید از کاخ عالی قاپو می پردازید متوجه می شوید که تزیینات به کار رفته در هر طبقات و نقش و نگاری که روی دیوارهای آن وجود دارد با نقش و نگار به کار رفته در سایر طبقات متمایز است. در آنجا می توانید از تماشای مینیاتور های زیبا و نقاشی های منحصر به فرد روی دیوار لذت ببرید و از گچ بری های خاص آن عکاسی کنید و تصاویری را که ثبت کرده اید را با دوستان خود به اشتراک بگذارید تا آن ها نیز با جاذبه ها و آثار هنری اصفهان بیشتر آشنا شوند.
اگر به موسیقی علاقمند باشید، احتمالا از حضور در اتاق صوت کاخ عالی قاپو حسابی لذت ببرید. در اتاق صوت کاخ عالی قاپو گچبری ها به گونه ای هستند که خاصیت اکوستیک آن ها شما را مجذوب خود می کند. به این صورت که آوای موسیقی پخش شده به طرزی زیبا و بدون هیچ پژواکی در اتاق پخش می شود.

 

در زمان شاه عباس دوم کاخ عالی قاپو مجددا بازسازی و تالار جدیدی نیز به آن افزوده شد. به این ترتیب در این تالار از مهمانان ویژه و مقامات مهم حکومتی و سیاسی پذیرایی می شد و مکانی مطلوب برای برگزاری جلسات کاری بود. چشم انداز کاخ عالی قاپو بسیار زیبا است، شما می توانید در کلیه ایام سال به جز روزهای تاسوعا و عاشورا به بازدید از معماری بی نظیر میدان نقش جهان و کاخ عالی قاپو بپردازید و از تماشای زیبایی های آن لذت ببرید.
صبح ها از ساعت ۹ الی ۶ بعد از ظهر در نیمه اول سال این کاخ را می توانید ببینید و اگر در نیمه دوم سال به اصفهان سفر می‌کنید این کاخ از ساعت ۹ صبح الی 4.30 بعد از ظهر میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.

بازار قیصریه

از معروف ترین و زیباترین بازارهای تاریخی ایران می توانیم به بازار بزرگ قیصریه اشاره کنیم. این بازار باشکوه و هنری در میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد و جز مهم ترین مقاصد گردشگری در اصفهان به شمار می رود. بازار قیصریه در دوران صفویه مجلل ترین مرکز خرید و فروش محسوب می شد. امروزه در این بازار شاهد حجره های فرش فروشی و پارچه فروشی های متعدد هستیم.

ساخت بازار قیصریه از سده دهم آغاز شد و تا سده سیزدهم خورشیدی به طول انجامید. وقتی به بازار سر پوشیده قیصریه می روید راسته های فرعی و اصلی متعددی را خواهید دید که دارای حجره های تجاری متعددی است و هر کدام از حجره ها مشغول به انجام فعالیت های تجاری به خصوصی هستند و به کسب درآمد می پردازند.
مهم ترین راسته های این بازار را که باید حتما ببینید؛ عبارت هستند از:
راسته های مخلص
مقصود بیک
سماور سازها
هارونیه
نیم آورد گلشن 
درون این بازار باستانی مساجد و مدارس مذهبی متعددی نیز وجود دارند که بازدید از آن ها خالی از لطف نیست.

از چه مسیرهایی به میدان نقش جهان برویم؟

همانطور که در ابتدای متن اشاره کردیم این میدان تاریخی در قسمت شمال شهر اصفهان قرار دارد. گردشگران داخلی و خارجی از مسیرهای متعددی می توانند خود را به این میدان برسانند. بهتر است از خیابان های سپه و حافظ خود را با خودرو شخصی به میدان نقش جهان برسانید.
لازم به ذکر است خیابان حافظ در شرق میدان نقش جهان قرار دارد و خیابان سپه در غرب این میدان است. اگر به دنبال مسیری خلوت تر هستید بهتر است از خیابان سپه به میدان نقش جهان نروید زیرا وجود پارکینگ های متعدد در ورودی میدان، این مسیر را بسیار پرتردد کرده است.
اگر مایل هستید در شهر زیبای اصفهان قدم بزنید و از تک تک مناطق تاریخی این شهر بازدید کنید بهتر است از مسیر خیابان استانداری به سمت میدان نقش جهان بروید. 
اگر در قسمت شمال شرقی این میدان هستید میدان عتیق یا همان میدان امام علی را خواهید دید. در چنین موقعیتی شما در فاصله ی حدود دو و نیم کیلومتری این میدان هستید. برای بازدید از میدان نقش جهان سه محور اصلی پیش روی شماست. شما می توانید از محور اول یعنی محور شمالی – جنوبی خود را به این میدان برسانید. این محور متصل کننده مسجد امام به دروازه ی قیصریه است.
همچنین از محور دوم یعنی محور شرقی – غربی نیز می توانید خود را به این مسیر برسانید. به این ترتیب از سمت مسجد امام به عمارت عالی قاپو می رسید و در نهایت برای بازدید از میدان نقش جهان می توانید از محور سوم یعنی محور شرقی و غربی استفاده کنید که حد فاصل کاخ چهل ستون با سایر بناهای تاریخی گذشته است. 

سخن پایانی

اگر بخواهید یکی از زیباترین جاهای دیدنی اصفهان را نام ببرید کدام مکان را معرفی می کنید؟ ایران سالانه میزبان توریست های خارجی برای بازدید از این شهر زیبا است. هدف ما از نگارش این مطلب آشنایی هرچه بیشتر شما با میدان نقش جهان و بناهای تاریخی اطراف آن است. امیدواریم از مطالعه این مطلب لذت برده باشید و تجربیات خود را از سفر به اصفهان و بازدید از اماکن تاریخی آن با ما به اشتراک بگذارید.

 

سوالات متداول